میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درسنامه های بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی

چکیده: عنوان پژوهش حاضر میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درسنامه های بخوانیم و بنویسیم مقطع ابتدایی است. این پژوهش از نوع پژوهش توصیفی است که برای انجام آن با استفاده از روش تحلیل محتوا، مولفه های سواد اطلاعاتی در درسنامه ها که شامل 5 کتاب بخوانیم و 5 کتاب بنویسیم که جمعا 10 کتاب است، بررسی می شود. برای انجام پژوهش، ابتدا سیاهه ای با توجه به استانداردهای سواد اطلاعاتی کشورهای امریکا، استرالیا، انگلیس، نیوزلند و مدارس کشورهای امریکا تهیه شد. از آن جا که الگوی استانداردی برای آموزش سواد اطلاعاتی در مقاطع ابتدایی در دسترس نبود و استانداردهای تدوین شده مخصوص دانش جویان بود. الگوی حاضر نمی توانست به عنوان الگوی قطعی و جامع در این زمینه به کار رود. بنابراین پس از مطالعه ی این استانداردها، نقاط مشترک آن ها استخراج شد. در مرحله ی بعد الگوی به دست آمده با شرایط فرهنگی و اجتماعی کشور و شرایط سنی و رشد زبان کودکان تطبیق داده شد که در نهایت سیاهه ای با هشت مولفه و چهل و پنج نشانگر تدوین شد. برای بررسی اعتبار، سیاهه در اختیار سه تن از متخصصان تعلیم و تربیت و کتابداری قرار گرفت، تا صحت و مناسب بودن مقوله ها تایید شود. سپس نظر متخصصان در تدوین سیاهه ی نهایی اعمال شد و هشت مولفه ی احساس نیاز به اطلاعات، جمع آوری اطلاعات، ثبت اطلاعات، کاربرد صحیح اطلاعات، سازماندهی اطلاعات، ارزیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات، کامیابی و مسایل حقوقی، اقتصادی و اخلاقی استفاده از اطلاعات در نظر گرفته شد. برای تعیین پایایی از روش پایایی مشاهده گر استفاده شد. که پس از انجام محاسبات، میزان پایایی 76/0 به دست آمد. هدف کلی پژوهش: شناسایی میزان توجه به سواد اطلاعاتی در درسنامه های بخوانیم و بنویسیم مقطع ابتدایی است که هر کدام از مولفه ها یک سوال پژوهش را در بر می گیرد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد به طور کلی به مفهوم سواد اطلاعاتی به طور صریح در هیچکدام از درسنامه ها اشاره نشده است و سازمان دهی محتوای کتاب ها بر این اساس صورت نگرفته است. و مطالب به طور تلویحی در کتاب ها گنجانیده شده است. مطالعه ی اهداف، ساختار و اصول برنامه ریزی درسنامه های بخوانیم و بنویسیم نیز نشان می دهد این اصول و راهکارهای طراحی شده در آن اگر چه عنوان سواد اطلاعاتی را در بر ندارد اما در صدد است دانش آموزان را به مهارت های سواد اطلاعاتی و یادگیری مادام العمر مجهز سازد. آن چه از مقایسه ی درسنامه ها به دست آمد نشان می دهد؛ به طور کلی در درسنامه های بخوانیم، فراوانی و تنوع توجه به مولفه ها بیشتر بوده است. در هر دو درسنامه بیشترین میزان توجه به مولفه ی اول است. و به مولفه ی هشتم که مسایل حقوقی و اخلاقی و اقتصادی استفاده از اطلاعات است. در درسنامه ها هیچگونه توجهی نشده است.